Geluid

De indrukwekkende geluidsweergave werd niet unaniem enthousiast ontvangen tijdens de 70mm lancering van SOUTH PACIFIC in Asta Den Haag. "Men zit wel midden in een orgie van geluid, een afschuwelijk tevéél aan geluid, dat op zich al een marteling is om te doorstaan" volgens B.J. Bertina [Volkskrant, 20-12-1958].

CinemaScope heeft 4 geluidskanalen, waarvan 3 achter het scherm (links-midden-rechts) en 1 effectkanaal in de zaal, maar 70mm kreeg 6 kanalen magnetisch geluid. "Omdat het projectiescherm bij 70mm films zo groot is en het publiek dus personen kan waarnemen op verschillende posities op het scherm, moet het geluid dat kunnen volgen. Daarom zijn er [in Bellevue] speakers links, half-links, midden, half-rechts en rechts. De muziek wordt met meer dan 5 kanalen opgenomen en gemixt over de 5 hoofdkanalen achter het scherm" volgens Bellevue operateur Freek Dozy in 2006. Het 6de kanaal was voor speciale surround-effecten in de zaal (bijvoorbeeld de stem van 'Hal-9000' in 2001: A SPACE ODYSSEY).

Westerse films werden eerst op 65mm negatief opgenomen en daarna met 6 magnetische geluidssporen op 70mm geprint (in plaats van gescheiden geluid zoals bij Cinerama). Het bioscoopvakblad Nieuw Weekblad voor de Cinematografie [NWC] schreef in 1960: "Van groot belang is de geluidsweergave bij films opgenomen in het 70mm Todd-AO systeem, immers om een goede werkelijkheidsweergave (stereophonie) te verkrijgen wordt gebruik gemaakt van 6 magnetische geluidssporen. Om de vertoning aan de gestelde eisen te doen beantwoorden wordt in deze cabine-installatie een Philips versterkercombinatie opgenomen, waarbij circa acht eindversterkers zijn gemonteerd. In de zaal zorgen 6 Philips luidsprekergroepen voor de suggestie de vertolkers persoonlijk te horen en aan het gebeuren op het projectiescherm deel te nemen" [Todd-AO ook in Nederland in opmars, NWC, 28-10-1960].

Bellevue was echter de enige zaal in Amsterdam waar vroeger het geluid ook over 6 kanalen werd weergegeven. Du Midi, Flora en anderen handhaafden hun 4-kanaals geluid voor CinemaScope-geluidsweergave. Zij lieten de twee tussenkanalen (midden-links en midden-rechts) achter het doek weg. Maatschappij Tuschinski meldde in een persbericht van 8-8-1960 over haar eerste 70mm installaties in Den Haag en Rotterdam weliswaar "Van deze zes geluidskanalen zullen er vijf uitmonden in afzonderlijke loudspeakers achter het projectiedoek". Maar volgens Du Midi operateur Hans van Noort waren de twee Cinerama's uniek met hun 6-kanaals geluidsweergave. Bellevue was "een van de twee in Nederland, de ander was Cinerama in Rotterdam. De bioscoopwereld was erg goed in klein denken, Nederland was te klein voor 70mm is lang de gedachte geweest". Er was echter nog een derde bioscoop met 6-kanaals magneetgeluid bij 70mm. "Vanaf 1960 heeft het vroegere Casino Den Bosch vanaf de installatie altijd 6 kanaal geluid gehad. En in 1976 toen ons huidige pand openging is dat behouden" volgens Theater aan de Parade operateur Harry Westervoort in 2015.

Vanaf 1966 verschenen naast originele 70mm films ook blowups van 35mm films op 70mm prints met superieur 6-kanaals magneetgeluid. Oude 70mm projectoren kunnen magneetgeluid alleen weergeven als de magnetische geluidsaflezers nog intact zijn, en aangesloten op de geluidsinstallatie. Moderne 70mm polyester prints hebben digitaal geluid op CD of harddisc met behulp van zogenaamde DTS timecode, en digitaal geprojecteerde ondertitels, en oudere projectoren vereisen digitale geluidsaflezers.
"Zo is [bij 2001: A SPACE ODYSSEY 70mm restauratie uit 2018] het geluid niet meer zeskanaals magnetisch aan de randen van de film zelf aanwezig, zoals in 1968, maar komt dit van twee cd-roms die worden aangestuurd via een tijdcode op de film, fundamenteel anders dan vijftig jaar geleden. Het geluid komt weliswaar van een analoge kopie maar is gedigitaliseerd en omgezet naar een DTS-geluidssysteem dat vergelijkbaar is met de 5.1 ‘home cinema’-systemen die mensen thuis gebruiken." volgens Andre waardenburg [NRC, 29-5-2018]. Digitaal geluid bij 70mm prints heeft echter minder dynamiek als magneetgeluid, bijvoorbeeld bij WEST SIDE STORY hoorbaar bij de violen, volgens Du Midi operateur Barry van der Sluis in 2012. Was 6-kanaals magneetgeluid ooit vernieuwend, nu heeft Dolby Atmos nieuwe geluidsdimensies, met verhoogde entreeprijzen net zoals vroegere roadshows.