Blowups & reducties

70MM BLOWUPS

Na THE LAST VALLEY uit 1971 produceerden westerse landen nog slechts incidenteel 70mm films, waaronder HAMLET in 1996 (hier slechts op 35mm uitgebracht). Maar ook na 1971 werden van diverse 35mm producties nog steeds tevens zogenaamde blowups op 70mm uitgebracht, voor vertoning in grote theaters. De eerste blowup in Amsterdam was THE GREAT RACE in 1966. In 1969 waren drie van de tien 70mm premieres blowups. Vanaf 1972 waren 70mm prints vrijwel allemaal blowups tot de 70mm film FAR AND AWAY in 1992. TITANIC uit 1998 was de laatste blowup in Nederland tot PHANTOM THREAD in 2018. Blowups zijn oorspronkelijk op 35mm opgenomen (meestal in Panavision breedbeeld, soms widescreen), maar geprint op 70mm. Niet alle Nederlandse distributeurs en critici begrepen dit verschil omdat ze ook blowups soms 70mm producties noemden maar anderzijds werden ze ook wel misleidend aangekondigd als "Presented in 70mm".

"Wegens het kleinere 35mm-negatief hadden ze minder beeldkwaliteit dan originele 70mm-film. Maar ze konden toch een betere projectie en geluidsweergave opleveren (stabielere, helderdere en scherpere projectie, beter geluid door bredere magnetische geluidssporen, die bovendien sneller door de geluidsaflezer gingen). Dat blowups overigens niet altijd van goede kwaliteit waren, bleek o.a. met DOCTOR ZHIVAGO die in 1966 in Bellevue in première ging. Deze kopie had een matige beeldscherpte, vergeleken met de eerder dat jaar vertoonde blowup THE GREAT RACE... Dat was ook het geval met de enige 70mm blowup die ooit in Nederland is geweest van de CinemaScope-film THE LONGEST DAY" volgens George Schuller. Wegens de verschillen in beeldverhouding verdween wel iets van het beeld. "Bij blowups van CinemaScope (2.35:1) naar 70mm (2.20:1) wordt uiterst links en rechts een stukje 'afgehakt'. Anderzijds: 35mm CinemaScope-prints van 70mm films [reductieprints voor landelijke roulatie] worden in de hoogte iets afgesneden. Ongeschreven wet is dat het hele filmbeeldje altijd helemaal gevuld moet zijn. Bij ALIENS en EMPIRE OF THE SUN deed zich het vreemde geval voor van opname op 35mm widescreen 1.85:1. Maar wel 70mm kopieën met geheel gevuld beeld. Dus is er in de hoogte afgehakt" volgens George Schuller. Bij 70mm reprises in 2016 van EMPIRE OF THE SUN in Eye en ALIENS in Bradford bleek de beeldverhouding echter 1.85:1 waardoor de blowups een widescreen beeldverhouding behielden. Bij GONE WITH THE WIND (van 1.37:1 naar 2.20:1) daarentegen resteerde slechts een uitsnede zonder boven- en onderkant, en bovendien wreekte de grove korrel zich op 70mm. Op een buitenlandse blowup van JESUS CHRIST SUPERSTAR waren door beelduitsnede bij een 'laatste avondmaal' longshot slechts elf van twaalf apostelen zichtbaar.
Het digitaal opgenomen ROMA had op 4K in Eye een buitengewone Dolby Atmos surround geluidsweergave maar dit kwam op de 70mm print minder tot zijn recht.

DOCTOR ZHIVAGO was de meest succesvolle van tientallen blowups in Amsterdam maar in Londen zijn circa 250 blowups vertoond. Het boek ‘Widescreen memories' meldt in de Verenigde Staten minstens 227 blowups tussen 1963-1986 en het grootste Spaanse laboratorium Fotofilm had begin jaren zeventig al 300 verschillende 70mm prints geleverd, voornamelijk blowups. Er bestaan ook tientallen 70mm trailers voor 35mm hoofdfilms die zelf nooit een blowup kregen [in70mm.com/news/2016/trailer/index.htm]. Een Nederlandse verzamelaar heeft aldus een SORCERER trailer maar er zijn geen Nederlands ondertitelde voorbeelden bekend.

35MM REDUCTIEPRINTS

Het tegenovergestelde gebeurde ook want vrijwel alle alle hier vroeger op 70mm uitgebrachte 70mm films kregen tevens 35mm reductieprints voor de overige bioscopen. Sommige 70mm films werden in Amsterdam slechts op 35mm uitgebracht, meestal wegens het geringe aantal 70mm prints zoals SONG OF NORWAY met slechts een enkele print. Andere 70mm films kregen vroeger in Nederland uitsluitend 35mm roulatie waaronder EXODUS, MUTINY ON THE BOUNTY en DERSU UZALA.

IMAX BLOWUPS EN REDUCTIES

Een bijzondere categorie waren (35mm en digitale) hoofdfilms met Imax 'blowups', zogenaamde DMR versies met computerconversie naar 15/70mm Imax. Tussen 2005-2009 draaiden 29 hoofdfilms op 70mm Imax exclusief in Pathe ArenA Amsterdam, deels in 3D. De meest succesvolle was HARRY POTTER AND THE GOBLET OF FIRE met 18 weken. In 2009 werd er gedigitaliseerd en kregen diverse Pathe bioscopen digitale Imax.
Imax shorts kenden ook reductieprints, van 15/70mm met horizontale projectie naar 8/70mm Imax met verticale projectie (maar niet naar 35mm), in Dwingeloo Planetron Cinedome Imax en (eenmalig) in Lelystad Aviodrome Imax.